Con xén tóc nghe có vẻ lạ lẫm đối với dân thành phố, nhưng nó lại là một loại côn trùng rất quen thuộc với các bạn trẻ nông thôn. Vậy con xén tóc là loại sinh vật như thế nào? Chúng ta hãy cùng camnangnuoitrong tìm hiểu qua bài viết này nhé.

Con xén tóc là gì?
Con xén tóc là một loại côn trùng phổ biến ở Việt Nam, đặc biệt là ở nông thôn và các vùng có nhiều cây cối như vùng quê. Tuy nhiên, xén tóc lại gây hại đáng tiếc cho mùa màng và gây rất nhiều ảnh hưởng tiêu cực tới người nông dân.
Dù có bề ngoài đáng sợ với hàm răng sắc nhọn để gặm nhấm bất kỳ cây nào, nhưng xén tóc lại không gây hại cho con người hay bất kỳ thứ gì khác ngoài cây cối. Thậm chí, khi tổ của chúng bị phá huỷ, chúng chỉ bay đi trốn tránh mà không tấn công người.

Đặc điểm nhận dạng con xén tóc
Xén tóc thuộc họ bọ cánh cứng, có thân hình dài và dẹt, đôi râu dài là đặc điểm nổi bật của chúng. Chúng có đôi mắt đen tuyền, miệng rộng và hàm răng phát triển mạnh. Ngực trước và ngực sau của con xén tóc có các vệt trắng kẻ song song.
Con xén tóc có 6 chân, chia đều cho mỗi bên. Chúng có cặp cánh dài, cứng và bóng. Bụng của xén tóc có 5 đốt. Đặc biệt, chúng có khả năng ngụy trang bằng cách thay đổi màu sắc theo môi trường xung quanh, có thể trở nên đen, nâu hay có đốm vàng.
Những đặc điểm này tạo điều kiện thuận lợi cho xén tóc trong việc săn mồi và tránh kẻ thù.
Quá trình giao phối
Thời điểm giao phối của con xén tóc thường diễn ra vào ban đêm và trên các thân cây. Thời gian giao phối thông thường kéo dài từ 300-600 giây. Trước khi giao phối, con đực sẽ tìm kiếm bạn tình của mình.

Khi tìm được bạn tình, con đực sẽ cọ râu của mình vào lưng con cái để thu hút và gây sự chú ý của chúng. Sau khi thu hút được, nếu con cái từ chối, con đực sẽ bỏ đi. Ngược lại, chúng sẽ đứng yên và bắt đầu quá trình ve vãn. Con đực sẽ leo lên lưng con cái và dùng 2 chân trước cầm lấy con cái. Có những trường hợp con đực không chỉ giao phối mà còn đi kiếm thức ăn.
Sau khi giao phối, con xén tóc cái và con đực sẽ đi mỗi người một hướng. Tuy nhiên, cũng có trường hợp con đực sẽ bám lấy con cái, không muốn chia tay và tiếp tục ở trên lưng con cái.
Sinh sản
Con xén tóc có khả năng đẻ khoảng trung bình 300 trứng mỗi năm. Nếu không kiểm soát và ngăn chặn tốc độ sinh sản này, chúng có thể phát triển trở thành đại dịch như châu chấu. Con cái thường đẻ trứng vào vết nứt của cây hoặc gãy cây.
Ấu trùng xén tóc có hình dáng ống, dài khoảng 50-60mm, đầu rất nhỏ so với cơ thể, màu trắng đục và chân, ngực chưa phát triển. Khi trưởng thành, xén tóc có thân hình cứng, màu nâu sẫm, dài khoảng 30-35mm. Chân và râu của chúng cũng sẽ có màu nâu đỏ, râu cứng và dài hơn cơ thể. Loài xén tóc khổng lồ nhất chỉ đang được ghi nhận là Titanus giganteus sinh sống ở Nam Phi, với chiều dài là 17cm.
Thức ăn của con xén tóc
Giống như các loài côn trùng khác, xén tóc thích ăn vỏ thân hoặc cành cây dâu, sầu riêng, hoặc cây dó. Trong một bữa ăn, một con xén tóc có thể tiêu thụ đến 5 đám vỏ cây.
Thời điểm tốt nhất để xén tóc đi tìm thức ăn là sáng sớm từ 6 giờ đến 8 giờ. Đặc biệt, xén tóc cái thường đi tìm thức ăn và tiêu thụ lớn hơn so với con đực. Điều này bởi vì trong loài xén tóc, các con cái thường lớn hơn so với con đực.
Tác động lớn của con xén tóc
Thời điểm số lượng con xén tóc tăng lên đáng kể thường diễn ra vào mùa hè. Trong giai đoạn này, chúng giao phối và sinh sản trên các vết nứt hoặc chạng cây. Khi ấu trùng xén tóc nở ra, chúng tự nhiên bắt đầu gặm nhấm và tàn phá những gì mà bố mẹ để lại. Theo các nhà nghiên cứu côn trùng, thời gian tác động của con xén tóc thường kéo dài từ 1 năm đến 3 năm.

Ấu trùng xén tóc tàn phá mùa màng và cây cối bằng cách đục khoét sâu vào bên trong thân cây hoặc nhánh cây lớn, làm suy debilitate, thậm chí làm cây chết. Hậu quả của việc gặm nhấm này thường là trái cây không thể chín đúng thời gian, hư hỏng hoặc khô héo trước khi thu hoạch. Điều này gây thiệt hại nghiêm trọng cho đời sống và thu nhập của người nông dân.
Giai đoạn ấu trùng kéo dài khá lâu nên sự phá hoại của chúng rất lớn. Sau khi nở ra, ấu trùng chui qua vỏ cây và đục thành đường hầm trong thân cây và cành cây, ăn và phá hoại ở đó. Khi đủ lớn, ấu trùng chui ra làm nhộng ngay dưới vỏ cây. Nhộng này được bao phủ bên ngoài bằng một cái kén cứng chất liệu calcium.
Chúng thường di chuyển theo đàn, nên một cây thường có nhiều con xén tóc tồn tại và gây hại đồng thời. Đặc biệt, chúng có xu hướng tấn công những cây trưởng thành trên 10 năm tuổi, có giá trị quan trọng đối với con người và hệ sinh thái địa phương.
Ngoài ra, việc phát hiện cây trồng bị tác động bởi xén tóc thường là khó khăn. Điều này bởi vì xén tóc không tiết ra phân trong quá trình gặm nhấm của mình. Thường chỉ phát hiện sau khi ấu trùng xén tóc đã phát triển và lỗ đục nhỏ bên ngoài thân cây xuất hiện. Mủ có thể chảy ra qua các lỗ đục gây bởi bọ xén tóc.
Một số loài xén tóc phổ biến gây hại mùa màng bao gồm xén tóc đục thân, cành xoài Plocaederus ruficornis, bọ xén tóc hại cây cà phê Xylotrechus quadripes,…
Các biện pháp phòng ngừa con xén tóc
Theo kinh nghiệm của các chuyên gia nông nghiệp, có một số biện pháp như sau để phòng ngừa và giảm thiểu sự phá hoại của xén tóc:
- Nông dân không nên chặt hay lột vỏ ngoài của cây. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho xén tóc đẻ tổ, sinh sản và giao phối trên cây.
- Trường hợp cây bị tổ, bạn nên nhanh chóng chặt bỏ các phần bị tác động và đốt ngay tại chỗ. Bạn cũng có thể sử dụng đèn trập để tiêu diệt xén tóc một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.
- Thường xuyên quan sát tình hình phát triển của cây để phát hiện sớm các biểu hiện bất thường. Tùy thuộc vào tình trạng cây, bạn có thể sử dụng thuốc trừ sâu dạng hạt hoặc bôi đất lên thân cây để kiểm soát xén tóc.
- Trong trường hợp cây bị tác động nặng, bạn cần dùng dao cắt để rạch vỏ cây bị gặm. Sau đó, hòa thuốc vào một tấm vải mỏng và đặt vào lỗ cây bị xén tóc tấn công. Cuối cùng, tra đất lên trên để kín kín.
- Để tăng hiệu quả và giúp cây phục hồi nhanh chóng, nông dân có thể sử dụng thuốc trừ sâu có khả năng thẩm thấu tốt phun lên thân cây. Hành động này sẽ diệt kỹ càng các ấu trùng xén tóc. Việc phun thuốc nên được tiến hành định kỳ, khoảng mỗi 1-2 tháng.
FAQ – Những câu hỏi liên quan
Con xén tóc có khả năng ngụy trang như thế nào?
Con xén tóc có khả năng ngụy trang bằng cách thay đổi màu sắc theo môi trường xung quanh. Chúng có thể trở nên đen, nâu hay có đốm vàng để tránh bị phát hiện và săn mồi một cách hiệu quả.
Con xén tóc giao phối như thế nào?
Quá trình giao phối của con xén tóc thường diễn ra vào ban đêm trên các thân cây. Con đực sẽ tìm kiếm bạn tình của mình bằng cách cọ râu vào lưng con cái để thu hút chúng. Sau khi thu hút được, nếu con cái từ chối, con đực sẽ bỏ đi. Ngược lại, chúng sẽ đứng yên và bắt đầu quá trình ve vãn. Con đực sẽ leo lên lưng con cái và dùng 2 chân trước cầm lấy con cái. Sau khi giao phối, con xén tóc cái và con đực sẽ đi mỗi người một hướng.
Con xén tóc tác động như thế nào đến cây trồng?
Ấu trùng xén tóc tàn phá cây trồng bằng cách đục khoét sâu vào thân cây hoặc cành cây lớn, làm suy debilitate, thậm chí làm cây chết. Việc gặm nhấm này gây thiệt hại nghiêm trọng cho đời sống và thu nhập của người nông dân. Con xén tóc cũng có khả năng tấn công các cây trưởng thành và có giá trị quan trọng đối với con người và hệ sinh thái địa phương
Hi vọng rằng những kiến thức mình chia sẻ về con xén tóc trong bài viết này sẽ giúp các bạn hiểu thêm về loại côn trùng này và những tác động nghiêm trọng mà chúng có thể gây ra. Từ đó, thông qua các lời khuyên, người nông dân có thể tăng ý thức bảo vệ mùa màng, tạo ra thu nhập cao hơn và có cuộc sống ổn định hơn.