Cây Long Não được coi là một loài cây vô cùng đa dụng, không chỉ mang lại vẻ đẹp cho cảnh quan mà còn có giá trị y học đáng kể. Vì lẽ đó, cây này được trồng rộng rãi ở các đô thị và khu dân cư trên toàn Việt Nam. Việc trồng và chăm sóc cây Long Não cũng tương tự như các loại cây khác, tuy nhiên, cần lưu ý một số điểm nhất định để cây có thể phát triển và sinh trưởng một cách tốt nhất. Bài viết dưới đây, camnangnuoitrong sẽ giới thiệu đến bạn đặc điểm, công dụng cũng như cách trồng và chăm sóc cây Long Não.
Cây long não là gì?
Cây Long Não, hay còn được biết đến với tên gọi Dã Hương, thuộc họ Cinnamomum camphora Prels. Ngoài ra, Long Não cũng là tên gọi của một hợp chất hữu cơ được chiết xuất từ loại cây này.
Cây Long Não có nguồn gốc từ vùng Đông Á, bao gồm Đài Loan, miền nam Nhật Bản, đông nam Trung Quốc và Đông Dương. Ngoài ra, Long Não cũng được trồng ven bờ biển Đen trong khu vực Kavkaz.
Các đặc điểm của cây Long Não
Cây Long Não là một loại cây gỗ lớn, với tán rộng và lá xanh quanh năm. Chiều cao của cây có thể đạt từ 20-40m, đường kính thân cây lên đến 200cm. Thân cây Long Não khá mạnh mẽ, với vỏ thô và các đốm nhạt theo chiều dọc.
Gỗ của cây Long Não có màu nâu hồng, khi giác mỏng trở thành màu xám trắng. Lá của cây Long Não có dạng lá đơn, mịn và bóng, hình mũi mác. Mặt lá có màu xanh lục nhạt, có cuống dài mọc xen kẽ, không có lá kèm, có đường gân lá giống như lông chim. Khi vò nát lá, sẽ có mùi của cây Long Não.
Cây Long Não có hoa nhỏ màu vàng lục, hoa đều có chức năng hợp nhụy và thụ phấn. Hoa được tổ chức thành vòng 3 phần: bao hoa gồm 3 lá đài và 3 cánh hoa không có sự khác biệt đáng kể, bộ nhụy gồm 3 còng nhụy hữu thụ và 1-2 vòng nhụy nhỏ có tuyến. Cụm hoa mọc thành dạng sim ở đầu cành.
Quả của cây Long Não có màu đen, là loại quả mọng mọc thành cụm với đường kính khoảng 1cm. Thường có hoa vào tháng 3 hoặc tháng 4 và quả vào tháng 10-11 hàng năm. Cây Long Não thích sáng, cần che bóng khi còn non, thích nhiệt độ trung bình và khí hậu ấm ẩm. Cây không sống được trên đất mặn, đất trũng hoặc quá khô.
Tại Việt Nam, cây Long Não phát triển rất chậm. Dưới điều kiện thích hợp, cây có thể tái sinh từ hạt giống và chồi. Cây này phát triển tự nhiên và được nhân giống trồng ở một số tỉnh ở phía Bắc Việt Nam.
Đối với cây Long Não kích thước nhỏ, đường kính gốc từ 4-10cm, thích hợp để trồng trong đô thị, khu công nghiệp. Cây có kích thước trung bình, đường kính gốc từ 10-20cm, phù hợp trồng trong khu đô thị, sân vườn lớn. Và cây có kích thước lớn hơn từ 20cm trở lên rất thích hợp để trồng trong khu biệt thự sân vườn lớn.
Phân bố, thu hái, chế biến
Cây Long Não có nguồn gốc từ Trung Quốc và Nhật Bản. Hiện nay, cây này được trồng phổ biến trong các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới. Ở Việt Nam, cây Long Não được trồng rộng rãi ở nhiều tỉnh miền Bắc. Đặc biệt, ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Lai Châu có những cây Long Não đã tồn tại hàng chục năm, với một số cây lên đến độ tuổi 100 năm.
Cây Long Não có nhiều bộ phận có thể sử dụng, bao gồm gỗ và lá được sử dụng để làm tinh thể và tinh dầu.
Thành phần hóa học
Tinh dầu: Gỗ cây Long Não trưởng thành chứa khoảng 4,4% tinh dầu. Tinh dầu này chủ yếu bao gồm camphor (64,1%). Lá cây cũng chứa khoảng 1,3% tinh dầu, trong đó camphor chiếm tỷ lệ 81,5%.
Trong quá trình chế biến công nghiệp, khi cất chất từ cây Long Não, ta thu được thành phần tinh thể màu trắng và thành phần lỏng là tinh dầu Long Não.
Tác dụng theo Y học cổ truyền
Long Não có hương vị cay, tính nóng và có tính chất độc.
Có tác dụng sát trùng, chống viêm và giảm đau.
Tác dụng theo Y học hiện đại
- Long Não có tác dụng kích thích hưng phấn trung khu thần kinh, cải thiện chức năng hô hấp và tuần hoàn. Tác dụng này đặc biệt rõ rệt đối với trạng thái ức chế của trung khu thần kinh.
- Khi được bôi lên da, Long Não tạo cảm giác mát mẻ do kích thích các thụ thể cảm nhận lạnh, đồng thời có tác dụng giảm đau, giảm ngứa và tạo hiệu ứng tê nhẹ.
- Thuốc còn có tác dụng kích thích đường ruột, mang lại cảm giác ấm áp và thoải mái cho dạ dày. Tuy nhiên, liều dùng cao có thể gây buồn nôn và nôn mửa.
- Việc hấp thu thuốc rất nhanh qua niêm mạc của bất kỳ vùng nào trên cơ thể, bao gồm cả niêm mạc dạ dày.
- Thuốc có độc tính: Một liều 0,5 – 1g có thể gây hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, cảm giác nóng, kích thích và nhộn nhạo. Uống hơn 2g có thể gây tác động kích thích lên vỏ não, gây co giật, suy hô hấp và dẫn đến tử vong.
Công dụng của cây long não
Cây Long Não mang đến khả năng lọc không khí và làm sạch môi trường, giúp tạo ra một môi trường có Ôzôn mạnh mẽ. Điều này làm cho cây Long Não trở thành lựa chọn phổ biến để trồng trên các con đường, không chỉ tạo ra bóng mát mà còn cải thiện môi trường xung quanh. Đứng dưới tán cây Long Não, người ta thường cảm thấy hít thở dễ chịu và tâm trạng thư thái hơn. Bên cạnh đó, cây Long Não cũng thường được trồng để tạo ra rừng phòng hộ.
Chất liệu từ các bộ phận của cây Long Não như rễ, cành non, lá và thân cây có thể được sử dụng để chiết xuất tinh dầu dùng trong công nghiệp và y dược. Việc chưng cất bằng phương pháp hơi nước cho phép thu được khoảng 90% tinh dầu từ cây Long Não. Ngoài ra, trong y học dân gian, cây Long Não còn được sử dụng để điều trị một số bệnh như bệnh loét, rối loạn kinh nguyệt, tiêu chảy, tăng cường tiết mồ hôi…
Trong lĩnh vực y học, bột Long Não thường được kết hợp với các thành phần khác để điều trị một số bệnh như chấn thương, bị gãy xương, bong gân, viêm da, vấn đề hôi nách và tiêu chảy theo kiểu lạnh.
Đặc biệt, mùi hương của cây Long Não có khả năng tiêu diệt nấm mốc và đuổi côn trùng. Lá cây Long Não có thể được sử dụng để nấu hương thảo và giảm căng thẳng. Gỗ của cây Long Não cũng rất bền và chứa tinh dầu có tính chống mối mọt, điều này khiến nó được sử dụng trong sản xuất đồ gỗ, đồ trang trí.
Một số bài thuốc sử dụng Long não
- Để chữa trị vấn đề lở loét ở người nằm lâu, ta có thể sử dụng Dã hương và Não sa, mỗi vị lượng 2g, ngâm trong 200ml cồn 75%, sau đó bào chế thành Tinctura và sử dụng để bôi lên vùng lở loét.
Nếu vết lở đã xuất hiện, ta có thể sử dụng Thảo liên bột sao mềm, phối hợp với thuốc thoa ngoài (theo hướng dẫn trong Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Để chữa trị đau bụng gây ra bởi uế khí do sa chứng, ta dùng Chương não của Dã hương và Minh nhũ hương, cùng với Một dược, mỗi vị cân bằng nhau, tán thành bột mịn. Mỗi lần uống, dùng 0.01g bột này pha trong nước trà (theo quy tắc Chương Não Tán – Trường Sơn Lôi Phương).
- Để chữa trị chàm ở chân gây ra bởi nhiễm trùng hoặc vết lở loét, ta sử dụng 3g Dã hương và 2 miếng Đậu hũ, trộn đều và đắp lên vùng da bị ảnh hưởng (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Để chữa trị vấn đề lở ngứa ở hậu môn, ta có thể sử dụng Băng phiến và Minh phàn, mỗi vị 2g, cùng với Mang tiêu 20g. Hòa các thành phần này với 600ml nước sôi. Đợi cho hỗn hợp còn ấm, dùng để ngâm mông trong 10 phút, thực hiện 2 lần mỗi ngày (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Đối với trường hợp trẻ em gặp vấn đề ngứa và lở loét da, ta sử dụng Long não, Mè đen và Hoa tiêu, mỗi vị cân bằng nhau, tán thành bột mịn, sau đó trộn đều với Vaseline và dùng để bôi lên vùng da bị lở loét (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Để chữa trị đau và nhức răng, ta sử dụng Long não và Chu sa, mỗi vị cân bằng nhau. Tán hai thành phần này thành bột mịn và dùng để bôi lên răng đau (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Đối với trường hợp đau khớp và bị bong gân, ta có thể trộn dầu Long não và dầu Tùng tiết với nhau, đảm bảo trộn đều. Sau đó, thoa hỗn hợp này lên khu vực đau (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Để chữa trị giun kim, ta sử dụng Long não 1g, Binh lang 6g, và Hắc bạch sửu 3g, tán nhỏ và trộn đều. Trước khi đi ngủ, hòa thuốc với 100ml nước sôi, chờ cho nước ấm. Sau đó, sử dụng ống tiêm để bơm thuốc vào hậu môn, thực hiện liên tục trong 3 – 5 lần (theo Tào – Mỹ – Hoa – Thượng Hải Trung Y Dược).
- Để chữa trị viêm họng, ho kèm đờm và khó thở khò khè, ta có thể sử dụng 1.5g Long não và 7g Phèn chua. Tán nhỏ hỗn hợp này và thêm một ít cồn, sau đó hòa tan trong nước ấm. Dùng tăm bông thấm vào dung dịch thuốc và thoa trực tiếp lên cổ họng, thực hiện mỗi ngày 2 – 3 lần.
- Đối với vấn đề hôi nách, ta sử dụng 0.4g Dã hương hòa với nước từ một củ gừng giã nhuyễn. Dùng dung dịch thuốc để thoa trực tiếp lên vùng nách có mùi hôi, thực hiện 2 – 3 lần mỗi ngày, kiên trì cho đến khi mùi hôi giảm bớt.
- Để chữa trị hắc lào và lang ben, ta dùng 12g Long não và 10g rễ Bạch hạc, giã nhuyễn và trộn với nước ép từ một quả chanh tươi. Thoa hỗn hợp này lên vùng da bị vấn đề cho đến khi các triệu chứng hoàn toàn khỏi.
Những điều cần biết khi sử dụng Long Não
Kiêng kỵ
- Không nên sử dụng Long Não cho phụ nữ mang bầu và người có tình trạng khí hư (theo kiến thức Trung Dược Học).
- Long Não không phù hợp cho người có chân lạnh và cơ thể có nhiệt độ thấp (theo kiến thức Đông Dược Học Thiết Yếu).
Độc tính
- Việc sử dụng Dã Hương với liều uống 0.5 – 1g có thể gây ra những tác động như hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, kích thích và nói sảng.
- Nếu uống trên 2g, có thể kích thích vỏ não và gây ra các triệu chứng như co giật, suy hô hấp và nguy hiểm đến tính mạng.
- Uống từ 7 – 15g và tiêm bắp trên 4g có thể gây ngộ độc tử vong.
- Tuy nhiên, trong trường hợp ngộ độc Dã Hương nhẹ, cơ thể thường có khả năng tự loại bỏ chất độc một cách nhanh chóng và không đe dọa tính mạng. Quan trọng là điều trị các triệu chứng và tránh biến chứng.
Lưu ý khi sử dụng
Cây Long Não có thể dễ bị nhầm lẫn với cây Đại bi (Blumea balsamifera). Bột từ cây Đại bi có màu xanh trắng và mùi thơm hơn so với Long Não (theo tài liệu Dược Liệu Việt Nam).
Long Não có tính chất thông khiếu mạnh mẽ, không chỉ mang tính nóng mà còn có mùi hương đặc trưng, tương tự như Xạ hương. Nếu người có tướng dương khí sử dụng nhiều Dã hương, có thể làm tăng tính động của cơ thể. Trái lại, nếu người có tướng âm khí sử dụng nhiều Dã hương, có thể làm giảm tính âm của cơ thể.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc Long não
Thời vụ trồng: Thường trồng vào đầu mùa mưa, khi thời tiết ẩm.
Mật độ trồng: Đề xuất mật độ trồng khoảng 5x6m, nhưng khi cây trưởng thành có thể tỉa nhành để làm cây thưa hơn.
Đất trồng: Cây Long Não thích đất tốt, đặc biệt là đất có lớp đất mặt dày, giàu mùn và độ ẩm. Tuy nhiên, Long Não cũng có khả năng tăng trưởng trong các vùng đất cằn cỗi, vùng đất nghèo dinh dưỡng, và vùng đất có màu bạc. Cây Long Não có khả năng chịu lạnh tốt, nhưng không chịu nhiều sương muối và gió mạnh lắm.
Đào hố: Kích thước hố trồng thường nên là 40x40x40 cm. Hố trồng cần được xới đào trước ít nhất 1 tháng. Trước khi trồng, hố cần được bón phân NPK từ 0.1 – 0.3 kg/hố, sau đó vun đất vào hố theo hình dạng mui rùa.
Trước khi trồng, làm một lỗ giữa hố sâu bằng chiều cao của gốc cây. Lấy cây Long Não bỏ bầu vào lỗ sao cho cổ rễ ngang với bề mặt hố, sau đó vun đất xung quanh gốc cây và ấn chặt. Tưới nước đủ lượng để cây có thể hấp thụ chất dinh dưỡng mà không bị héo.
Trong 3 năm đầu, cần chăm sóc cây 2 lần mỗi năm vào tháng 4-5 và tháng 9-10. Xới đất xung quanh gốc với đường kính từ 60-80cm và độ sâu khoảng 3-4cm, sau đó bón thúc phân NPK từ 0.1 – 0.3kg/cây trong lần chăm sóc đầu tiên. Ngoài ra, cần tỉa cành để tạo dáng và tán cây đẹp.
FAQ: Những thắc mắc về Cây Long Não
1. Cây Long Não có công dụng y học nào?
Cây Long Não có nhiều công dụng y học như chữa trị lở loét, đau bụng do uế khí, viêm họng, chàm, đau và nhức răng, đau khớp và bị bong gân. Ngoài ra, cây còn được sử dụng trong việc điều trị giun kim và vấn đề ngứa lở loét ở hậu môn.
2. Cách trồng cây Long Não như thế nào?
Để trồng cây Long Não, bạn cần chuẩn bị hố trồng có kích thước khoảng 40x40x40 cm. Hố cần được xới đào trước ít nhất 1 tháng và bón phân NPK từ 0.1 – 0.3 kg/hố. Khi trồng, hãy đặt cây vào lỗ sao cho cổ rễ ngang mặt hố và sau đó vun đất xung quanh gốc cây. Cần chăm sóc và tưới nước đều đặn cho cây trong 3 năm đầu.
3. Có những lưu ý gì khi sử dụng và chăm sóc cây Long Não?
Cần lưu ý rằng không nên sử dụng Long Não cho phụ nữ mang bầu và người có tình trạng khí hư. Ngoài ra, cây Long Não thích đất tốt, giàu mùn và độ ẩm. Trong quá trình chăm sóc, cần xới đất xung quanh gốc cây và tỉa cành để cây có thể phát triển và sinh trưởng tốt.
Việc trồng và chăm sóc cây Long Não không hề khó khăn, và bài viết đã trình bày dễ hiểu và cung cấp đủ thông tin cần thiết. Mong rằng thông tin trong bài viết đã giúp bạn hiểu thêm về cây Long Não và khám phá các công dụng của nó. Hãy chia sẻ bài viết này để tạo cơ hội cho nhiều người khám phá về cây Long Não.
