Tam cúc là một trò chơi dân gian đặc trưng với lối chơi đơn giản và dễ nhớ, thường được ưa chuộng ở miền Bắc Việt Nam, đặc biệt là trong cộng đồng dân cư bình dân. Trong những dịp lễ tết, trò chơi này thu hút sự quan tâm của đông đảo người chơi, không chỉ là người lớn tuổi mà còn có sự tham gia của giới trẻ. Vậy, cách chơi và luật chơi của bài tam cúc là gì? Hãy cùng choangclub.cam tìm hiểu nhé.
1. Chuẩn bị trước khi bắt đầu chơi.
Người chơi:
– Trò chơi không phân biệt tuổi tác, giới tính, chỉ cần hiểu cách chơi là có thể tham gia.
– Số lượng người tham gia thường từ 2 đến 4, tuy nhiên, thường là 4 người chơi.
Không gian chơi:
Trò chơi chỉ yêu cầu ngồi tại một vị trí cố định nên địa điểm chơi thường dễ dàng lựa chọn, có thể là ở ngôi làng, tại nhà hoặc một khu đất trống,…
Bộ bài chơi:
– Lá bài tam cúc được làm từ chất liệu mỏng, cứng, hình dạng hình chữ nhật dài và hẹp, có màu trắng phía dưới. Mỗi lá bài được ghi tên bằng chữ Hán màu đen (các quân đỏ được đóng dấu màu đỏ) và có hình minh họa. Mặt sau của mỗi lá bài đều giống nhau.
– Bộ bài tam cúc gồm 32 lá bài, trong đó có 16 lá đỏ và 16 lá đen. Mỗi loại bài sẽ bao gồm các quân sau:
+ Tướng: Hình ảnh của vị tướng với lá cờ đậm sau lưng và ngồi trên ghế. Chỉ có một quân duy nhất. Nếu là tướng màu đỏ, được gọi là Tướng Ông và là quân cao nhất, còn nếu là màu đen, gọi là Tướng Bà.
+ Sĩ: Là lá bài với hình ảnh quan đội đội mũ cánh chuồn và phía sau có một em bé đứng khoanh tay. Có 2 lá bài, và nếu màu đỏ thì gọi là Sĩ điều.
+ Tượng/tịnh: Là lá bài với hình ảnh con voi. Có 2 lá, màu đỏ được gọi là Tượng hồng, màu đen gọi là Tượng thâm.
+ Xe: Là lá bài với hình ảnh cỗ xe màu xanh, đỏ, vàng và có 2 quân xe cùng màu.
+ Pháo: Là lá bài hình khẩu pháo và có 2 khẩu pháo cùng màu.
+ Mã: Là lá bài hình con ngựa và có 2 con ngựa cùng màu.
+ Tốt: Là lá bài với hình ảnh người lính cầm đao và có 5 quân tốt, với quân tốt màu đen là thấp nhất.
– Số lượng lá bài mỗi người nhận phụ thuộc vào số lượng người chơi như sau:
+ 2 người chơi: Mỗi người được phân 16 lá.
+ 3 người chơi: Mỗi người nhận 9 lá, loại bỏ Tướng, Sĩ và Tốt đen.
+ 4 người chơi: Mỗi người nhận 8 lá bài.
– Sau khi nhận lá bài, quy tắc sắp xếp thường là:
+ Đôi: 2 lá bài cùng tên và màu sắc.
+ Bộ 3: 3 lá bài cùng màu (thường là Tướng, Sĩ, Tượng hoặc Xe, Pháo, Mã).
+ Tứ tử: 4 quân Tốt cùng màu.
+ Ngũ tử: 5 quân Tốt cùng màu.
– Quân bài lẻ: Là khi các lá bài không thuộc bất kỳ bộ nào trong các bộ trên.
2. Phương thức chơi bài Tam cúc.
Quy tắc trò chơi
– Bởi vì bộ bài Tam cúc được in bằng chữ Hán, vì vậy người chơi cần phải biết chữ hoặc nhận biết được hình ảnh tương ứng với tên của các quân bài.
Truy cập đường link tham gia chơi Xì tố: https://choangclub.cam/xi-to-tai-choangclub/
– Trong các quân bài cùng loại, quân bài màu đỏ sẽ có giá trị cao hơn so với các quân bài màu đen theo thứ tự từ lớn đến bé như sau: Tướng > Sĩ > Tượng > Xe > Pháo > Mã > Tốt.
– Nắm vững các quy tắc như trình bày, gọi bài và tính điểm để thuận lợi trong quá trình chơi. Người chiến thắng sẽ được phần thưởng theo sự thỏa thuận trước khi bắt đầu trò chơi.
Phương pháp chơi
– Trước hết, một người sẽ chọn bài và một người sẽ bắt cái. Người bắt cái sẽ được chọn bằng cách đếm theo chiều kim đồng hồ từ người bắt cái và lần lượt từ Tướng, Sĩ, Xe, Pháo, Mã, Tốt. Quân bài mà người bắt cái đang đếm có tên gì thì việc đếm sẽ dừng lại ở người tương ứng với tên quân bài đó và người đó sẽ là người bắt cái, cũng là người chia bài đầu tiên.
– Người bắt cái sẽ đưa ra bài đầu tiên và gọi bài. Tùy thuộc vào người bắt cái gọi “một cây”, “đôi cây” hay “ba cây” mà các người chơi còn lại sẽ đưa ra số bài tương ứng. Trong ván bài có 2 hoặc 4 người chơi, trong lượt bài đầu tiên sẽ có quy tắc “cấm Tướng, cấm Sĩ, lấy Tượng cầm đầu” và quân bài lớn nhất được phép đánh là Tượng hồng. Nếu vi phạm luật, người đó sẽ không được phép ăn. Trong ván bài có 3 người chơi, quy tắc sẽ thay đổi thành “cấm Sĩ, cấm Tượng, lấy Xe cầm đầu” và Xe hồng sẽ là quân bài lớn nhất được phép đánh trong lượt bài đầu tiên.
– Khi đang đánh bài, tất cả các quân bài được đánh ra phải được úp xuống.
– Người bắt cái sẽ lật bài đầu tiên và sau đó là lượt của những người chơi khác. Người có bài lớn nhất sẽ thắng và có quyền bắt cái trong ván bài tiếp theo. Người thất bại không cần phải lật bài.
3. Quy tắc khi tham gia trò chơi Tam cúc.
Quy tắc về trình bày và gọi bài
– Các cặp, ba loại bài sẽ thắng các cặp, ba loại bài thấp hơn.
– Những loại bài cùng màu đỏ sẽ thắng được các loại bài cùng màu đen.
– Trong trường hợp ra bài có Tứ tử hoặc Ngũ tử mà không phân biệt màu đỏ và màu đen, người ra bài sẽ được trình bày trước khi người bắt cái gọi bài đầu tiên và sẽ là người chiến thắng của ván bài đó.
Quy tắc tính điểm ở Vòng cuối
– Trước khi hết ván bài, người bắt cái có thể gọi kết đôi hoặc kết ba để có được nhiều điểm hơn. Bài kết đôi cao nhất là Xe hồng. Nếu người bắt cái gọi kết đôi hoặc ba nhưng bị đè, điểm thưởng sẽ được tính cho người ra bài đè đó.
– Kết tốt đen: Nếu người bắt cái gọi đôi cuối cùng là tốt đen và thắng, sẽ được tính kết tốt đen.
– Đề tốt đen, ngũ tử, tứ tử: Người gọi đôi tốt, ngũ tử, tứ tử đen mà có người ngửa bài có tố, ngũ tử, tứ tử đỏ sẽ đè bài thành công. Người ra bài tốt đen phải đền tiền cho người thắng tốt đỏ.
– Đi đêm: Đây là cách tráo bài giữa các người chơi. Các lá bài cần phải úp xuống chiếu và tráo bài với nhau. Tuy nhiên, cách này chỉ được áp dụng nếu có sự thống nhất từ đầu về luật chơi.
– Trong một ván bài, người kết trước sẽ thắng. Người thua sẽ bị trừ điểm tương ứng với số lá bài trên tay.
Với lối chơi đơn giản nhưng không kém phần gây cấn và tính chiến thuật, bài tam cúc đã thu hút và làm say mê hàng triệu người chơi từ mọi lứa tuổi và mọi tầng lớp xã hội.